Câu Chuyện Trà Thảo Dược Và Phương Thuốc Bí Truyền Của Người Dân Tộc Mường

Nho Quan là một huyện miền núi của Ninh Bình, ngoài người Kinh thì người dân tộc Mường sinh sống chủ yếu ở đây. Tương truyền rằng, những ông Lang, bà Mế người dân tộc Mường có tài chữa bệnh bằng những y thuật kỳ bí. Chỉ cần một cái hà hơi hay vài câu thần chú vào bát nước lá, là bệnh tật được tiêu trừ.

Thực ra sau lớp vỏ huyền bí đó, là những bài thuốc lá Nam bí truyền riêng. Nhưng những bài thuốc bí truyền này, chỉ được truyền trao trong gia đình, đặc biệt chỉ truyền trao cho con trai. Phương thức truyền trao cũng chỉ bằng miệng với lời nguyền “sống để bụng, chết mang theo”  không được nói cho ai ngoài gia đình, dòng tộc. Vậy nên những phương thuốc bí truyền là có thật và việc thất truyền những bài thuốc quý này là không thể tránh khỏi.

Nho Quan cũng nổi tiếng với rừng Cúc Phương-  hệ rừng nguyên sinh hàng chục ngàn tuổi và bao quanh còn có nhiều núi, nhiều thung, sông, suối đan xen tạo nên hệ sinh thái tự nhiên đa dạng và phong phú. Khí hậu, thổ nhưỡng cũng đặc biệt nên nuôi dưỡng được nhiều loại thực vật quý hiếm, không chỉ với Việt Nam mà với cả thế giới. Các nhà nghiên cứu về Nam dược đều coi Nho Quan nói riêng và Ninh Bình nói chung là kho dược liệu quý của Quốc Gia. Và có lẽ nhờ uống sương của núi, hít khí của rừng, chất đất màu mỡ trên núi cao, khí hậu trong lành nơi thung vắng, đã khiến cho Thảo dược ở vùng núi Nho Quan có dược chất mạnh và quý hơn hẳn.

Người dân tộc Mường thường hay lấy các loại lá thuốc về cắt nhỏ, phơi khô, nấu nước uống thay trà. Vì vậy mà trai bản cứ khỏe như con trâu rừng, gái bản cứ xinh đẹp, nhanh nhẹn như con nai, con hoẵng trên núi.

Là một dược sĩ với gần 20 năm kinh nghiệm trong bào chế dược phẩm, Dược sỹ Hoàng Ngọc Chiến  trở về quê hương mong tìm gặp những thấy lang năm xưa, tìm lại những phương  thuốc bí truyền của người dân tộc Mường. Hành trình đó của anh bắt đầu từ cây Giảo Cổ Lam- Một loại thần dược với người dân tộc Mường. Tiếp đến là các loại dược liệu khác như  Dây Thìa Canh, Cà Gai Leo, Chè Dây, Sơn Mật Hồng Sâm…

Bài thuốc bí truyền ấy như thể nào? Anh Hoàng Ngọc Chiến  lại phải tiếp tục hành trình tìm kiếm những thầy Lang bản để có được câu trả lời. Anh gặp những cụ Lang đã hơn 90 tuổi, nhưng cụ lại lúc nhớ lúc quên. Rồi gặp cả những thầy Lang trẻ hơn có chút ít bí kíp riêng nhưng vì lời nguyền mà phải giữ bí mật cho riêng mình. Anh Chiến cũng không ít lần đi theo người dân tộc Mường lên núi, cùng họ tìm lá thuốc, cùng họ chuyện trò, rồi xem cách họ sơ chế.  Nhưng quả thực hành trình này chẳng dễ dàng gì với anh, khi mà những người còn giữ nghề ngày càng ít, càng hiếm.

Và đặc biệt với người dân tộc Mường, để được họ coi như là con, để được bước vào căn nhà dưới sự cho phép của họ, để được họ thực sự tin yêu mà trao truyền bí kíp thì là cả một hành trình mà anh Chiến cho là còn khó hơn băng rừng, lội suối gấp ngàn lần. Nhưng người Mương một  khi đã tin, đã thương ai thì họ lại chẳng giấu điều gì. Và cuối cùng, bằng cái tâm chân thành, tha thiết của người muốn gìn giữ và phát huy những phương thuốc của dân tộc Mường thì anh Hoàng Ngọc Chiến cũng đã có được những phương thuốc bí truyền riêng đó.

Nghe vẻ nghe ve

Nghe vè Lang bản.

Lên rừng kiếm lá

Tạo thuốc cứu người.

Chế Giảo Cổ Lam

Thành trà dễ uống.

Ví tựa nhân sâm

Tốt cho tim mạch.

Mỡ máu trong sạch

Huyết áp cân bằng.

Bài thuốc bí truyền

Đời đời bền vững.

Áp dụng bài thuốc bí truyền của người Mường cùng phương thức bào chế hiện đại, anh Hoàng Ngọc Chiến đã cùng với HTX Dược liệu Alpharco kết hợp Giảo Cổ Lam với Đông Trùng Hạ Thảo, Đinh Lăng, lá Sen, Linh Chi, La Hán Quả để có được sản phẩm trà túi lọc Giảo Cổ Lam . Năm 2023 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 3 sao và là sản phẩm chủ đạo của Công Ty Dược Phẩm  Alpharco. Từ đây, Giảo Cổ Lam cũng như các loại dược liệu khác đã không chỉ là cây thuốc lá Nam mà còn là một loại trà đặc biệt. Hơn cả 1 ly trà, đó là sức khỏe của cả  thân và tâm.