Thị Trường Trái Phiếu Bao Giờ Mới Bắt Nhịp Chính Sách Mới?

Sau 7 tháng đầu năm 2022, giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp chỉ đạt hơn 203,3 nghìn tỷ đồng, tương đương giảm gần 30% so với cùng kỳ. Giới chuyên môn cho rằng, giai đoạn kém sôi động này sẽ nhanh chóng trôi qua khi thị trường bắt nhịp kịp với loạt chính sách mới.

Bị tác động cả cung lẫn cầu

Theo báo cáo vừa công bố về trái phiếu doanh nghiệp, FiinRatings nhận định các chính sách mới của Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính đang tác động đến cả cầu và cung của trái phiếu doanh nghiệp.

Cụ thể, Thông tư 16/2021/TT-NHNN có hiệu lực vào ngày 15/1/2022 nhằm kiểm soát rủi ro trái phiếu doanh nghiệp đối với các tổ chức tín dụng đã làm cho cầu về trái phiếu giảm đi phần nào.

Số dư trái phiếu doanh nghiệp trên báo cáo tài chính các ngân hàng tại ngày 30/6/2022 dừng ở mức 280 nghìn tỷ đồng, tăng nhẹ 6,1 nghìn tỷ đồng so với hồi đầu năm. Trong khi, con số này của cả năm 2021 tăng tới 67,3 nghìn tỷ đồng.

Chính sách có thể ảnh hưởng đến cầu trái phiếu doanh nghiệp quan trọng thứ hai là Dự thảo sửa đổi Thông tư 39/2016/TT-NHNN. Văn bản dự thảo này có thêm những quy định về việc tổ chức tín dụng không được cho vay đối với các nhu cầu góp vốn, hợp tác đầu tư, kinh doanh không hình thành nên vốn điều lệ của bên nhận vốn góp; nhận chuyển nhượng phần vốn góp để đầu tư kinh doanh chứng khoán; cho vay mua, kinh doanh bất động sản; cho vay cho các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư.

Nếu đi vào áp dụng chính thức, FiinRatings cho rằng các quy định này sẽ ảnh hưởng lớn đến nguồn vốn nhận hợp đồng hợp tác kinh doanh. Đây là nguồn vốn lớn cho các doanh nghiệp bất động sản khi nó chiếm tới 51% tổng cơ cấu nguồn vốn nợ (bao gồm cả tín dụng ngân hàng, trái phiếu, tiền nhận trước từ khách mua nhà).

Thêm vào đó, FiinRatings đánh giá chính sách quan trọng và đang được thị trường chờ đợi là Dự thảo sửa đổi Nghị định 153 hiện vẫn trong quá trình thẩm định trước khi được Chính phủ thông qua. Dự thảo mới nhất đã có những thay đổi tích cực hơn cho thị trường và nhất là các yêu cầu về mục đích sử dụng vốn.

Sớm trở lại sự sôi đồng ban đầu

Theo FiinRatings, mặc dù sẽ không thể sôi động ngay lại như nửa cuối năm 2021, nhưng thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ dần sôi động trở lại vào đầu quý 4/2022 tới đây khi Nghị định 153 (sửa đổi) được ban hành và có hiệu lực chính thức như kế hoạch được thông báo bởi Bộ Tài chính.

Đồng thời, các quy định mới như dự thảo hiện nay nếu đi vào áp dụng sẽ góp phần làm cho các doanh nghiệp niêm yết hoặc các doanh nghiệp chủ động minh bạch hóa thông tin và hồ sơ tín dụng để hướng đến các nhà đầu tư tổ chức cùng chia sẻ rủi ro và kỳ vọng mức lãi suất phù hợp. Tuy nhiên, việc phân phối cho nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp vẫn sẽ khó khăn hơn.

FiinRatings đánh giá, nhu cầu vốn trung và dài hạn hiện nay là rất lớn, không chỉ của các doanh nghiệp bất động sản mà nhiều ngành kinh tế khác nhau trong khi hệ thống tín dụng ngân hàng khó có thể hấp thụ hết do hạn chế về quy mô vốn và các dàng buộc khác nhau về an toàn vốn.

Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp bất động sản niêm yết vẫn tăng trưởng dư nợ vay ở mức 25,1% trong 6 tháng đầu năm 2022, đặc biệt với bối cảnh tín dụng bất động sản được kiểm soát rủi ro và các ngân hàng vẫn mua vào trái phiếu doanh nghiệp một cách có chọn lọc.

Riêng ngành năng lượng, FiinRatings ước tính nhu cầu vốn để thực hiện việc lắp đặt hệ thống nguồn điện và lưới điện trong giai đoạn 2021 – 2030 có thể lên đến 2.908 nghìn tỷ đồng (tương đương 130 tỷ USD), dựa trên tính toán từ Dự thảo Quy hoạch điện VIII.

Nếu giả định cơ cấu vốn trung bình của dự án là 70% nợ vay thì tổng nguồn vốn tín dụng cần 2.013 nghìn tỷ đồng (tương đương 90 tỷ đô). Với quy mô nhu cầu vốn cho riêng một ngành như vậy và do các quy định về quản trị rủi ro tín dụng theo nhóm ngành được áp dụng bởi mỗi tổ chức tín dụng, FiinRatings cho rằng hệ thống ngân hàng thương mại sẽ khó có thể đáp ứng toàn bộ nhu cầu vốn tín dụng này.

Trương Tử Vy – BNSG